Czy darowizna gospodarstwa rolnego obejmuje ciągnik i maszyny rolnicze?

Dostałam w darowiźnie od rodziców gospodarstwo rolne. Zostało na mnie przepisane u notariusza. Mam jednak wątpliwości czy dotyczy to także maszyn rolniczych i zwierząt. Mój wuj twierdzi, że akty notarialne dotyczą samych tylko nieruchomości. Czy jestem właścicielką np. ciągnika, czy powinnam mieć na to osobne dokumenty?

Odpowiedź: Zarówno Pani jak i Pani wuj macie rację. Odpowiedź zależy od treści umowy darowizny.

Umowa darowizny nieruchomości

Mając na myśli darowiznę gospodarstwa rolnego – faktycznie – najcześciej odbywa się do to poprzez darowiznę poszczegółnych nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Przeważającą formą przekazania dzieciom gospodarstwa rolnego stanowi darowizna, w postaci aktu notarialnego, w której rodzice darują poszczególne działki wchodzące w skład gospodarstwa rolnego, rozdzielając je pomiędzy swoje dzieci. Wówczas czynność taka stanowi darowiznę nieruchomości a nie darowiznę całego gospodarstwa rolnego.

Gdy w akcie notarialnym zostały wyszczególnione konkretne nieruchomości (numery działek wraz powierzchniami) a nie zostały wyszczególnione inne składniki gospodarstwa rolnego (np. ciągnik, przyczepa, sprzęt uprawowy, zwięrzęta), wtedy obdarowany nie staje się się automatycznie właścicielem sprzętu rolnego i innych składowych gospodarstwa.

W przypadku umowy darowizny nieruchomości rolnych, należy dodatkowo wyszczególnić przedmioty ruchome, które miałyby również stanowić darowiznę na rzecz obdarowanego lub zawrzeć odrębną umowę darowizny ruchomości.

Umowa darowizny gospodarstwa rolnego

W przypadku, kiedy umowa darowizny wprost wskazuje, że darczyńca daruję Pani całe gospodarstwo rolne, poczytywać należy to jako darowiznę nieruchomości i ruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa.

Za gospodarstwo rolne uważa się bowiem grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego (art. 553 k.c.).

Podstawowym elementem gospodarstwa rolnego są grunty rolne, które stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą. Należą one do gospodarstwa rolnego wraz ze wszystkimi częściami składowymi, a więc budynkami i innymi urządzeniami trwale z gruntem związanymi, jak również drzewami i roślinami (art. 48 k.c.), a także z prawami i obowiązkami związanymi z prowadzonym gospodarstwem.

Gospodarstwo rolne stanowi pewną zorganizowaną jednostkę produkcyjną, nie jest tylko majątkiem. Poza gruntami do prowadzenia działalności potrzebne są inne elementy, a więc budynki lub ich części (czyli np. budynki gospodarcze), urządzenia, a także inwentarz (maszyny rolnicze, zwierzęta) oraz prawa związane z prowadzeniem gospodarstwa (umowy dostawy, ubezpieczenia czy kontraktacji).

Wszystko powyższe w połączeniu z pracą pozwala na prowadzenie racjonalnej działalności gospodarczej. Bezpośredni związek rzeczy ruchomych z nieruchomością w przypadku gospodarstwa rolnego wynika z faktu, że rzeczy te są przynależnościami rzeczy głównej, w tym wypadku właśnie nieruchomości.

Zatem czynność prawna mająca za przedmiot gospodarstwo rolne obejmuje wszystko, co wchodzi w skład tego gospodarstwa, chyba że co innego wynika z treści tej czynności. Dla pewności obrotu i braku wątpliwości, wskazanym jest aby umowa darowizny gospodarstwa rolnego wyszczególniała również składniki ruchome takie jak maszyny rolnicze, ciągniki czy zwierzęta.

Zamiar stron umowy darowizny

Należy pamiętać, że według art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Skoro zgodnie z wolą darczyńcy miała Pani objąć gospodarstwo w całości, to by je prowadzić musiała Pani objąć także sprzęty. Jeśli nastąpiło faktyczne objęcie w posiadania a darczyńcy wobec tego nie protestowali, to należy uznać, że pomimo braku wyszczególnienia tych sprzętów w umowie darowizny stała się Pani właścicicelką ciągnika i innych sprzętów.

Umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy

Należy również pamiętać, że umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy na zasadzie i w trybie ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (rónież zawierana w formie aktu notarialnego) nie jest darowizną w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Umowa przekazania gospodarstwa rolnego jest umową odrębną od umowy darowizny. Przyczyną jej zawarcia jest bowiem dążenie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, której następstwem jest wzajemna zależność umowy i decyzji w przedmiocie tych świadczeń ubezpieczeniowych, polegająca na tym, że utrata mocy jednej z tych czynności pociąga za sobą utratę mocy także drugiej. Dochodzi do powiązania tymi czynnościami rolnika, następcy i Państwa jako przyznającego świadczenia, co przemawia za tym, że umowa nie mieści się w katalogu umów uregulowanych w kodeksie cywilnym. Szczegółowe omówienie instytucji przekazania gospodarstwa rolnego następcy za emeryturę znajduje sie tutaj.

Przekazanie gospodarstwa rolnego nastęcy na zasadzie ustawy z 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników obejmuje również sprzęt rolniczy i przynależności gospodarstwa rolnego.

Podsumowanie

Odpowiadając na Pani pytanie, wyjaśnić trzeba, że to od treści umowy z darczyńcą zależy, czy obdarowany nabędzie prawo własności tylko nieruchomości rolnych czy też prawo własności wszystkich składników majątkowych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Należy zatem zadbać o prawidłową treść umowy darowizny, aby nie powstały wątpliwości co do włąsności sprzętów rolniczych czy zwierząt gospodarskich.

*****************

Każdy problem prawny powinien być rozpatrywany indywidualnie. Powyższe informacje są jedynie ogólnymi zasadami i zawierają jedynie streszczenie ogólnego zagadnienia.

W celu uzyskania indywidualnej i kompleksowej porady prawnej z zakresupodziału majątku ależy skontaktować się z adwokatem Justyną Jarentowską.

Mam nadzieje, że powyższe informacje okazały się pomocne. Jeśli dalej masz jakieś wątpliwości dotyczące podziału majątku wspólnego zadaj pytanie w komentarzu poniżej. Postaram się Ci pomóc.

Ufam, że odpowiedziałam na Twoje pytania. Jeżeli zainteresował Cię wpis polub moją stronę na facebooku – Facebook AGRO-PRAWO.

Źródła: zdjęcie: pixabay.com;

Podziel się tym wpisem!