Siła wyższa jako odstępstwo od stosowania kar administracyjnych

Zgodnie z par. 63 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej, w przypadku stwierdzenia, że beneficjent nie spełnia kryteriów kwalifikowalności, zobowiązań lub innych obowiązków związanych z warunkami przyznania pomocy lub wsparcia, określonych w sektorowym prawodawstwie rolnym, pomoc nie zostaje wypłacona lub zostaje zwrócona w całości lub w części oraz, w stosownych przypadkach, nie zostają przyznane lub zostają zwrócone odpowiednie uprawnienia do płatności. Ponadto, w przypadku gdy jest to przewidziane w sektorowym prawodawstwie rolnym, państwa członkowskie nakładają również kary administracyjne.

Są jednak okoliczności, w których przewidziane są odstępstwa od stosowania kar administracyjnych w przypadku niezgodności.

Okoliczności wyłączające stosowanie kar:

Nie nakłada się kar administracyjnych w przypadku gdy:

• niezgodność jest wynikiem działania siły wyższej;
• niezgodność jest wynikiem oczywistych błędów, o których mowa w art. 59 ust. 6, tj. takich które mogą być korygowane i dostosowywane po ich złożeniu w przypadku stwierdzenia przez właściwy organ oczywistych błędów ;
• niezgodność jest wynikiem błędu właściwego organu lub innego organu, w przypadku gdy błąd nie mógł być w rozsądny sposób odkryty przez osobę, której dotyczy kara administracyjna;
• dana osoba może dowieść w sposób zadowalający właściwemu organowi, że nie jest winna niewypełnienia obowiązków, lub właściwy organ w inny sposób przekona się, że nie nastąpiło to z winy danej osoby;
• niezgodność jest nieznaczna, w tym również gdy wyrażona jest w formie progu, który ma zostać ustalony przez Komisję zgodnie z ust. 7 lit. b);
• zachodzą inne przypadki, w których nie jest właściwe nakładanie kary, które mają zostać określone przez Komisję zgodnie z ust. 7 lit. b)

Formy kar administracyjnych:

Kary administracyjne mogą przybrać następujące formy:

• zmniejszenie kwoty pomocy lub wsparcia wypłaconej lub która miała zostać wypłacona w związku z wnioskiem o przyznanie pomocy lub wnioskiem o płatność, w których stwierdzono niezgodność, lub w związku z wnioskiem o przyznanie pomocy lub wnioskiem o płatność w odniesieniu do poprzednich lub kolejnych lat;
• wypłaty kwoty obliczonej na podstawie wielkości lub okresu, których dotyczy niezgodność;
• wykluczenia z prawa uczestnictwa w danym programie pomocy lub środku wsparcia

Organ nakładający karę administracyjną, musi mieć na uwadze, że kary administracyjne muszą być proporcjonalne i zróżnicowane stosownie do dotkliwości, zasięgu, trwałości i powtarzalności stwierdzonych niezgodności.

W niniejszym artykule skupimy się wyłącznie na pierwszej z okoliczności wyłączającej tj. na sile wyższej lub wyjątkowych okolicznościach.

Siła wyższa – definicja:

Siłę wyższą należy rozumieć jako nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności niezależne od podmiotu, który się na nie powołuje, a których następstw nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności. Niewątpliwie w doktrynie prawniczej brak pełnej definicji tego pojęcia. Niemniej jednak w odczuciu powszechnym przyjmuje się, że „siła wyższa” to ogólne określenie przyczyny sprawczej zdarzenia o charakterze przypadkowym lub naturalnym, nie do uniknięcia, takiego, nad którym człowiek nie panuje. „Siła wyższa” to zjawisko, które powoduje zwolnienie kogoś z odpowiedzialności. Jako przykład można podać powódź, huragan, trzęsienie ziemi, sztorm, śnieżyca itp. Termin „siła wyższa” nie obejmuje jednak sytuacji, które można było przewidzieć wiedząc o naturze zobowiązania.

Przypadki siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności to tylko przykładowy katalog. W dużej mierze ocena czy konkretny przypadek można zakwalifikować jako działanie siły wyższej, pozostawiona jest organowi wydającemu decyzję, działającemu uznaniowo, co nie znaczy że może to robić dowolnie. Organ działa na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów. Każdorazowe ustalenie czy dana sytuacja jest siłą wyższą czy nie uzależnione jest o tego, w jakich konkretnie okolicznościach doszło do zdarzenia. Muszą być przy tym spełnione przesłanki wskazane w definicji tj. zdarzenie jest nieprzewidywalne, nadzwyczajne, niezależne od beneficjenta a okoliczności tych nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności. Przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

Przykładowy katalog siły wyższej:

Można zbudować jedynie przykładowe kategorie siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności, przy których organ nie będzie wymagać częściowego lub pełnego zwrotu pomocy otrzymanej przez beneficjenta. Do tego katalogu zaliczyć można:

• śmierć beneficjenta;
• długotrwała niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu;
• wywłaszczenie dużej części gospodarstwa, jeśli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu podjęcia zobowiązania;
• katastrofa naturalna poważnie dotykająca grunty gospodarstwa;
• wypadek powodujący zniszczenie budynków dla zwierząt gospodarskich;
• choroba epizootyczna dotykająca część lub całość należącego do rolnika żywego inwentarza;
• zniszczenie upraw przez dzikie zwierzęta;
• zniszczenie upraw w wyniku niekorzystnych warunków atmosferycznych np. susza, gradobicie, powódź, mróz, piorun, osuwiska ziemi, zalanie;
• zniszczenie upraw lub płodów rolnych spowodowane pożarem;
• tymczasowe aresztowanie beneficjenta;
• zagryzienie zwierząt zadeklarowanych do płatności przez dzikie zwierzęta (w przypadku, gdy zwierzęta były chronione przed dzikimi zwierzętami);
• wystąpienie organizmów kwarantannowych;
• zmiana zasięgu obszarów objętych programami mającymi na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu lub zmiana tych programów ;
• określenie obszaru, na którym dotychczas było realizowane zobowiązanie rolnośrodowiskowe, jako obszaru zagrożonego erozją wodną ;
• utrata posiadania gruntów rolnych, na których powinno być realizowane zobowiązanie rolnośrodowiskowe, w wyniku scalenia gruntów dokonanego na podstawie przepisów o scalaniu i wymianie gruntów;
• usunięcie posiadanego przez rolnika zwierzęcia z programu ochrony zasobów genetycznych danej rasy z przyczyn niezależnych od rolnika.

Należy pamiętać, że jest to katalog otwarty, dlatego każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie. Dopiero precyzyjne uzasadnienie okoliczności oraz powołanie dowodów na te twierdzenia może stanowić podstawę do weryfikacji przez organ czy w konkretnym przypadku można zastosować odstępstwo od stosowania kar administracyjnych w postaci siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.

Termin na zgłoszenie:

Przypadek wystąpienia siły wyższej należy zgłosić na piśmie właściwemu organowi wraz dowodami w terminie 15 dni roboczych od dnia, kiedy możliwe jest dokonanie zgłoszenia.

Uznanie konkretnego przypadku za przesłankę odstępstwa od stosowania kar administracyjnych lub odmowa takiego uznania następuje zawsze w drodze decyzji.

Podsumowanie

Należy pamiętać, że każdy przypadek jest traktowany indywidualnie, a to od okoliczności danego zdarzenia oraz od siły dowodów przedstawionych przez beneficjenta zależy, czy organ uzna, że w tym konkretnym przypadku zachodzi okoliczność wyłączająca stosowanie kar administracyjnych z uwagi na wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.

W celu pogłębienia tematu odsyłam do źródeł: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 marca 2013 r.w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego programem Rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 ze zmianami; ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 640/2014 z dnia 11 marca 2014 r.uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności ; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 3 września 2014 r.I SA/Gd 265/14; Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 14 kwietnia 2016 r.I SA/Ol 78/16;

Podziel się tym wpisem!