Czy przebaczenie po wydziedziczeniu jest skuteczne?

„Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej.”

Tak wypowiedział się Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 19 października 2018 r., III CZP 37/18

Ale co to oznacza w praktyce?

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku czyli wydziedziczyć ich, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.

Jak było a jak jest?

Dotychczas sporne było w jakiej formie oraz w którym momencie można skutecznie przebaczyć spadkobiercy a tym samym zniweczyć skutki wydziedziczenia. Sądy przyjmowały dwie odmienne linie orzecznicze. Z jednej strony przyjmowały, że w razie sporządzenia przez spadkodawcę testamentu zawierającego postanowienie o wydziedziczeniu, przebaczenie może mieć wyłącznie postać odwołania tego testamentu. Przebaczenie w dowolnej formie może nastąpić wyłącznie na etapie poprzedzającym sporządzenie testamentu. Z drugiej strony, podkreślały, że gdy spadkodawca przebaczył spadkobiercy po wydziedziczeniu go w testamencie, wydziedziczenie to jest bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło, ale możliwe jest przebaczenie także po skutecznym wydziedziczeniu. Może ono znaleźć wyraz w odwołaniu lub zmianie testamentu, może też nastąpić poza testamentem.
Taka rozbieżność orzecznictwa nie dawała pewności obrotu prawnego i powodowała, że sprawy o stwierdzenie nabycia spadku ciągnęły się latami, kończąc swój bieg dopiero w Sądzie Najwyższym.

Sąd Najwyższy zauważając potrzebę usunięcia tych rozbieżności rozwiał wątpliwości i jednoznacznie stwierdził, że przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej.

Przebaczenie spadkobiercy czynu niegodziwego, który był przyczyną wydziedziczenia, może mieć miejsce przed sporządzeniem testamentu jak i po jego sporządzeniu. Okazanie przebaczenia może mieć również dowolną formę. Spadkodawca, dokonując aktu przebaczenia, musi jedynie działać z dostatecznym rozeznaniem. Skuteczność przebaczenia ocenia się bowiem z punktu widzenia prawidłowości podjęcia decyzji i wyrażenia woli, a także swobody działania spadkodawcy.
Jeśli zatem zostałeś wydziedziczony w testamencie, a wiesz, że spadkodawca wybaczył Ci np. na łożu śmierci, warto zakwestionować testament w zakresie wydziedziczenia i dochodzić swoich praw do spadku.

Podziel się tym wpisem!