Komu należy się zachowek?

Zachowek ma na celu ochronę osób najbliższych spadkodawcy w przypadku, gdyby nie doszli do dziedziczenia lub nie uzyskali należnego im udziału w spadku. Warto jednak zobrazować jedną z takich sytuacji na przykładzie. Po zmarłym całość spadku odziedziczyła sąsiadka, która opiekowała się spadkodawcą przed śmiercią, a której testamentem zmarły zapisał cały swój majątek. Spadkodawca pozostawił dwójkę żyjących dzieci oraz żonę, z którą pozostawał w formalnej separacji.

Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego zstępnym (dzieciom, wnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy przysługuje prawo do zachowku.

Odnosząc się do powyższego przykładu, uprawnionymi do zachowku są dzieci spadkodawcy. Małżonkowi, z którym spadkobierca pozostawał w separacji nie przysługuje prawo do zachowku. Zobowiązaną do wypłaty zachowku jest natomiast sąsiadka, dziedzicząca po spadkodawcy.

Należy jednak pamiętać, że uprawnienie do zachowku nie jest bezwzględne bowiem osoby, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia, wydziedziczone w testamencie, odrzuciły spadek czy uprzednio zawarły umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia również nie posiadają prawa do zachowku.

Wysokość należnego zachowku odpowiada połowie wartości udziału, który przypadałby spadkobiercom przy dziedziczeniu ustawowym. Na kanwie przytaczanego przykładu, wysokość zachowku każdego z dzieci zmarłego wynosiłaby ¼ całego majątku spadkodawcy. Od każdej zasady jest jednak odstępstwo. Zatem w przypadku gdyby dzieci spadkodawcy były małoletnie lub trwale niezdolne do pracy to przysługiwałoby im prawo do 2/3 wartości przypadającego im udziału spadkowego.

Dzieci spadkodawcy uprawnione byłyby zatem do wezwania sąsiadki do wypłaty im po ¼ wartości całego majątku spadkowego, który sąsiadka odziedziczyła na podstawie testamentu. Od chwili wezwania do wypłaty zachowku naliczane byłyby także odsetki za opóźnienie w spełnienia świadczenia.

Sens instytucji zachowku polega więc na ustawowym zagwarantowaniu osobie uprawnionej uzyskania określonej korzyści majątkowej ze spadku, niezależnie od woli spadkodawcy, a zatem nawet, gdy spadkodawca poprzez rozrządzenia testamentowe lub dokonane darowizny faktycznie doprowadził do pozbawienia uprawnionego do zachowku tych korzyści majątkowych.

Pamiętać należy jednak, że spawy o zachowek najczęściej mają swe podłoże w konfliktach rodzinnych, które doprowadziły do niekorzystnego dla uprawnionych do zachowku rozporządzenia swym majątkiem przez spadkodawcę. A co za tym idzie, rzadko kończą się w wezwaniem spadkobiercy do zapłaty. Warto zatem odpowiednio zadbać o swoje interesy i skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej.

Podziel się tym wpisem!