ZARZĄD GOSPODARSTWEM ROLNYM DO CZASU DZIAŁU SPADKU

ZARZĄD GOSPODARSTWEM ROLNYM DO CZASU DZIAŁU SPADKU

Niedawno zmarł mój ojciec. W chwili śmierci był wdowcem. Ojciec posiadał kilka maszyn rolniczych oraz gospodarstwo rolne, na którym uprawiał borówkę amerykańską. Wraz z trójką mojego rodzeństwa pozostajemy jedynymi spadkobiercami. Chciałabym kontynuować działalność ojca oraz dodatkowo, otworzyć działalność agroturystyczną. Do tej pory nie było przeprowadzane postępowanie spadkowe. Czy mogę swobodnie rozporządzać swoją częścią spadku?

 
Chwila otwarcia spadku. Współwłasność majątku spadkowego.

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Od tej chwili wszyscy uprawnieni spadkobiercy nabywają spadek. Do momentu jego działu, pomiędzy spadkobiercami istnieje współwłasność, tj. niepodzielne prawo kilku osób do tej samej rzeczy. Przez współwłasność gospodarstwa rolnego należy rozumieć współuprawnienie zorganizowanej całości gospodarczej. Wiąże się to zarówno z uprawnieniem, jak i obowiązkiem do współdziałania w zarządzie majątkiem spadkowym.
 

Zarząd majątkiem spadkowym.

Do czynności zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. Większość oblicza się zgodnie z wielkością udziału w majątku spadkowym. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Ustawa nie definiuje pojęcia zwykłego zarządu. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że czynności zwykłego zarządu to czynności prawne oraz czynności faktyczne, które podejmowane są w toku bieżącego gospodarowania rzeczą wspólną, a zatem zmierzają do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym i nie powodują nadmiernych wydatków. Oznacza to, że współwłaściciele mogą podejmować działania służące utrzymaniu gospodarstwa rolnego. Są uprawnieni do pobierania pożytków i przychodów, jak również zobowiązani do ponoszenia ciężarów związanych z posiadaną nieruchomością.
 
Natomiast do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Przez pojęcie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną należy rozumieć, co do zasady, rozporządzenia (zbycia i obciążenia) rzeczą wspólną, zmianę przeznaczenia rzeczy, a nawet utrwalonego sposobu gospodarowania, inwestycje współwłaścicieli itp. (Wyrok SN z 10.11.2022 r., II CSKP 1370/22, LEX nr 3521366).
 

Ustanie wspólności. Dział spadku.

 
Postępowanie zmierzające do zniesienia współwłasności można przeprowadzić na zgodny wniosek współwłaścicieli z udziałem notariusza lub przed Sądem. Więcej o dziale spadku przeczytacie Państwo we wcześniejszym wpisie (https://www.adwokatjarentowska.pl/blog/prawo-rolne-pomoc-prawna-dla-rolnikow/dzial-spadku-gospodarstwa-rolnego)
 

PODSUMOWANIE
 

Obowiązek współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną, wiąże się koniecznością uzyskania zgody większości lub większości spadkobierców do dokonania konkretnej czynności, co nie zawsze jest możliwe.
 
Objęcie w posiadanie majątku spadkowego (gospodarstwa rolnego) z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli, tj. bez ich wiedzy i zgody, uprawnia ich do sądowego określenia sposobu wykonywania praw i obowiązków każdego ze współspadkobierców.
 
Na gruncie niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że nie będzie możliwe rozporządzanie gospodarstwem rolnym we wskazany przez Panią sposób. Zakres podejmowanych przez Panią czynności przekracza zakres zwykłych czynności, co wymaga jednomyślnej decyzji spadkobierców.
 
Z uwagi na fakt, iż wspólny zarząd gospodarstwem rolnym bywa problematyczny, co wynikać może z nieporozumień pomiędzy spadkobiercami w zakresie rozporządzania majątkiem spadkowym, zasadnym jest możliwie najszybsze rozpoczęcia procedury działu spadku.
 

Autor wpisu: apl. radcowski Małgorzata Mądrzejewska
 

***

 
Każdy problem prawny powinien być rozpatrywany indywidualnie. Powyższe informacje są jedynie ogólnymi zasadami i zawierają jedynie streszczenie ogólnego zagadnienia.
 
W celu uzyskania indywidualnej i kompleksowej porady prawnej z zakresu prawa rolnego należy skontaktować się z adwokatem Justyną Jarentowską - adwokat@jarentowska.pl lub kontakt@jarentowska.pl. Możliwy jest także kontakt telefoniczny pod numerem telefonu: 785 044 447 lub kontakt przez Formularz kontaktowy.
 
Źródła: Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.; Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r.; Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej; lex.pl; zdjęcie: pixabay.com;
 

Hasła: zarząd gospodarstwem rolnym do czasu działu spadku, zarządzanie gospodarstwem, a dział spadku, prawo spadkowe, podział gospodarstwa rolnego, gospodarstwo rolne jak podzielić, podział gospodarstwa rolnego u notariusza, podział gospodarstwa rolnego w sądzie, zniesienie współwłasności, sądowe zniesienie współwłasności, współwłasność gospodarstwa rolnego, jak dokonać podziału gospodarstwa rolnego, procedura zniesienia współwłasności, prawo rolne Lublin, pomoc prawna dla rolników Lublin